„Terapia w kajdankach”
Chciałabym krótko podzielić się moimi nowymi doświadczeniami pracy na oddziale terapeutycznym dla osób uzależnionych w warunkach Zakładu Karnego. Od kilkunastu lat pracuję z osobami uzależnionymi, na różnych etapach ich drogi i w różnych miejscach, jednak praca za kratami generuje specyficzne warunki i specyficznego klienta. Inności tej doświadcza się od wejścia na teren jednostki, poddania kontroli i zamknięcia ciężkich, stalowych drzwi. Mogłabym więcej napisać o okolicznościach zewnętrznych, jednak chciałabym się skupić na osobach, z którymi podejmuję terapię. Dobrze pamiętam jedną z pierwszych rozmów – z uwagi na rozporządzenia w zakresie bezpieczeństwa, usiadł za wyznaczoną linią, w kajdankach, z tyłu mając drzwi z szybką, których nie da się zamknąć. Wcześniej należało przejrzeć grubą dokumentację – akta osoby osadzonej. Pierwsze słowa, które wypowiedział o sobie brzmiały „jestem złym człowiekiem”, tak siebie definiował na tamten moment, lecz w dalszej pracy skutecznie zaglądaliśmy poza ten schemat. Porównując ogół pacjentów osadzonych z jakimi mam do czynienia (a są to osoby, które nie pierwszy raz trafiły do więzienia) to powiedziałabym subiektywnie, że są to osoby dużo bardziej wrażliwe na oceny i stygmatyzujące etykiety, z kruchym poczuciem wartości i świadomości własnych zasobów. Mocno poodcinane od swojego wnętrza, uczuciowości i delikatnych części, które zakrywają pozorami siły, niezależności i „obojętności”. To wypracowane schematy przetrwania, zarówno w warunkach osadzenia, jak i na wolności, często od najmłodszych lat, gdzie nie było miejsca na „słabości”. Szacunek (co jest oczywiste w terapii, ale dla tej grupy szczególnie istotne), życzliwość, przyjazne podejście, ciekawość całości tego człowieka, a także zdrowe i korekcyjne stawianie granic – to chyba metoda na nadkruszenie ochronnej skorupy i budowanie terapeutycznej relacji.
Jestem bardzo ciekawa refleksji bardziej doświadczonych terapeutów pracujących z osadzonymi, jakie są Wasze zasady, metody i podejście?
Joanna Lida – certyfikowany specjalista psychoterapii uzależnień, psychoterapeuta systemowy w procesie certyfikacji